MULLER E MEDIOS DE COMUNICACI?N A NECESIDADE DUN ESTUDO DA REALIDADE GALEGA

5 ESTUDO DE CASO: ANÁLISE DA REALIDADE A TRAVESO DE LA VOZ DE GALICIA

Para poder definir o marco do estudo de caso que se realizará a traveso do baleirado de dez días consecutivos de La Voz de Galicia, é preciso analizar un conxunto de variables que actúan e determinan a elaboración dunha noticia e os temas relacionados cas mulleres. En sí, algún deste elementos son intrínsecos aos medios, non específicos das cuestións relacionadas co xénero, pero a súa dinámica cotidiana e as decisións tomadas no transcurso da súa elaboración sí o son. A continuación abordaranse varios puntos da noticia: como se fabrica o feito noticiable, a axenda temática, as fontes informativas, así como o produto final, e a escalas do persoal xornalista que a elabora. A elección de La Voz de Galicia incide na implicación de elaborar un estudo que fose representativo da realidade galega, un xornal que conta cunha máis que lograda clientela e que por outro lado tamén conta cunha certa implantación a nivel España.

Defínese por noticia aquilo que é importante ou interesante para un amplo grupo de poboación, o que ocorre na realidade é que o que se publica case nunca é o resultado dunha ampla reflexión na que participan redactores, dirección e empresa editora e na que se avalían as consecuencias das palabras e das imaxes. É importante saber cómo se fabrican as noticias. Por facernos unha idea, a un medio de comunicación xeralista, adoitan chegar diariamente noticias e mensaxes dos cales soamente aprovéitanse un vinte por cento, xa que máis ou menos publícanse entre 150 e 200 feitos noticiosos (C. FRAGA, 2006). Outro dos factores con que se conta é coa inmediatez da noticia. E é precisamente esta característica o que fai que a noticia, polo xeral, sexa tratada con pouca profundidade.

Nos medios funciónase coa axenda temática, isto é, o conxunto de noticias, crónicas, reportaxes, entrevistas, que se publican ou emiten e tanto a súa confección como a súa produción non está exenta de parcialidade, subxectivismo e sectarismo. Polo xeral, o temario xornalístico céntrase en reiterar escenarios, repetir personaxes, ignorar certos temas, e postergar sectores sociais e que adoitan coincidir coa imaxe que se teña da sociedade á que os propios medios axuda, potenciando roles e valores dominantes.

Se anteriormente citabamos o rigor como unha das calidades do xornalista, isto vai unido coas fontes informativas, que son a base para obter e confirmar noticias. Dise que un xornalista ben informado é aquel que ten moitos contactos. Para o profesional é importante ter moitas e boas fontes informativas xa que con iso garante a pluralidade e a veracidade das noticias. Defínese fonte informativa como a canle que proporciona datos substanciais ou complementarios para poder confeccionar un feito noticioso. A canle pode ser unha persoa, grupo de persoas, institucións, empresas, goberno, asociacións, etc. que son coñecedores dun feito e que están dispostas a facilitalo aos medios de comunicación, ben por ser de interese público ou porque sirva ás súas estratexias Así pois, temos que as asociacións de mulleres son fontes de noticias na medida que as xeran e poden difundilas, veremos se isto se plasma no noso estudio de contado.

Enténdese como planilla ao índice e os subíndices, que se marcan para elaborar un xornal, revista, programa, informativo de radio ou televisión. Malia contar cunha planificación, a propia inmediatez fai que ese traballo estea suxeito a cambios e que eses cambios afecten aos feitos noticiables, porque esa planilla deberá gardar un equilibrio na distribución de espazos ente a publicidade e a información. Convén recordar que os temas de mulleres soen ir nas páxinas de sociedade.

O produto final, a noticia, foi un proceso de toma de decisións no que foi preciso seleccionar as noticias que se inclúen e exclúense. As noticias están xerarquizadas. É dicir ordénanse, priorízanse, destácanse e se relativizan. E todo iso ten que ver con criterios empresariais, ideolóxicos, políticos e ata de oportunismo profesional. Tamén ten que ver con quen ou quenes o deciden, e que á súa vez ten que ver coa industria da comunicación e o tipo de organización máis estendido nas empresas e que é o piramidal. Na base están os redactores/as, fotógrafos/as, e cámaras. Na cúspide o redactor xefe, o produtor, o subdirector e o director. Utilizamos o masculino non como utilización dun xenérico senón como unha realidade, posto que é xustamente nos postos de dirección onde escasean as mulleres. Alí onde se decide que é o que se publica ou se omite, son postos ocupados por homes. E é aquí onde as mulleres temos un hándicap desfavorable. No eido simbólico do éxito profesional, podemos deducir trazos tremendamente masculinos. É un exercicio moi duro e atreveríame a dicir que ata violento cun alto grado de competitividade e agresividade no seu exercicio. Hai varios estudos que reflicten a escasa presenza das profesionais dos medios en postos directivos. Por exemplo, un estudo, realizado en 1997 pola empresa ASEP a instancias do Instituto de la Mujer, revela que soamente o 1% de mulleres teñen postos de alta dirección e un 13% nos considerados como de nivel medio.

Malia a necesidade de ter unha noción clara de tódolos elementos anteriores, definitorios da noticia, o estudio de caso que realizamos está encadrado nas limitacións físicas e temporais nas que se desenvolve o segundo estudio.