Bogumil Termiński

Abstract: The aim of this work is a history of the development of the American Labor Movement. The book is one of the first attempts to analyze the relationship between business, employees and the government during such a long period of time (more than 250 years). Apart from political considerations the authors draw attention to the causal factors of the evolution of American Labor Law and Policy. The book also examines the evolution of American working class and its creative role in society. The book seems to be particularly valuable especially in the light of the current renaissance of the debate on the future of U.S. economy and the currently observed global unemployment crisis.

Key words: Donna T. Haverty-Stacke, Daniel J. Walkowitz, Labor Movement, U.S. Labor History, Working Class, Labor Relations, U.S. Labor Law, U.S. Social History, U.S. Market, The United States, Anti-Communism.

Obserwowany obecnie w Stanach Zjednoczonych kryzys gospodarczy zmusza do postawienia fundamentalnego pytania o przyszły charakter amerykańskiego sektora zatrudnienia. To sytuacja na rynku pracy w decydującym stopniu determinuje bowiem wskaźniki makroekonomiczne, przyczyniając się także do kształtowania nastrojów opinii publicznej. Ostatnia wielka debata w zakresie polityki ekonomicznej przypada w Stanach Zjednoczonych na początek lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia. Przypadająca na wspomniany okres Anglo-Amerykańska ekspansja polityki neoliberalnej odcisnęła decydujące piętno na problemach sektora pracy w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia. Widmo neoliberalnej krucjaty w dalszym ciągu wydaje się widoczne w amerykańskim sektorze zatrudnienia. Mniej lub bardziej asekuracyjne socjalnie działania administracji Clintona i Busha Juniora w niewielkim stopniu przyczyniły się do poprawy sytuacji finansowej amerykańskich zatrudnionych. Obserwowana w ostatnich dwóch latach rosnąca debata w zakresie problemów zatrudnienia wydaje się zatem oczywistą odpowiedzią zarówno na kryzys finansowy, jak i wieloletnie niedociągnięcia systemowe w zakresie rozwiązywania problemów amerykańskich pracowników. Niezwykle cenną wskazówką prowadzącą nas do zrozumienia czynników sprawczych kształtujących amerykański sektor pracy (tak w zakresie wzorców zatrudnienia, relacji trójstronnych czy kwestii aktywności związkowej) okazać się może pogłębiona analiza historyczna (oparta na krytycznej analizie źródeł nie zaś praktykowanym przez niektórych politologów konformistycznym dostosowywaniu własnych koncepcji dla doraźnych potrzeb elit władzy). Opublikowane w ostatnim czasie opracowanie zbiorowe pod redakcją Donny T. Haverty-Stacke i Daniela J. Walkowitza stanowi niezwykle cenne kompendium wiedzy, w syntetyczny sposób ukazujące społeczne uwarunkowania rozwoju amerykańskiego sektora zatrudnienia na przestrzeni ostatnich 250 lat.
Recenzowana książka stanowi pierwszą od prawie trzydziestu lat próbę kompleksowego spojrzenia na historyczne aspekty amerykańskiego sektora zatrudnienia. Spośród opublikowanych w latach wcześniejszych pozycji w tym zakresie warto przywołać choćby pochodzącą z 1983 roku publikację pod redakcją Michaela B. Frisha i Daniela J. Walkowitza Working-Class in America. Essays on Labor Community and American Society, a także mocno już archaiczne opracowania historyczne: History of Labor in the United States (pod redakcją Johna R. Commonsa) z 1918 roku, A Theory of the Labor Movement Seliga Perlmana (1928), czy istotną w kontekście komparatywnym pracę The Making of the English Working Class, wydaną w Wielkiej Brytanii w latach sześćdziesiątych ubiegłego stulecia. Wszystkie spośród wspomnianych publikacji stanowią istotne świadectwo rozwoju badań nad społecznym wymiarem zatrudnienia oraz kształtowaniem się współczesnej klasy pracującej (także w kontekście zmian zachodzących w zhierarchizowanym porządku społecznym). Wydają się zatem cennym źródłem refleksji, nie tylko dla historyków ekonomii, lecz także specjalistów z zakresu prawa pracy (kierunki rozwoju prawodawstwa krajowego w tym zakresie w znaczącym stopniu stanowiły odpowiedź na związane z ewolucją modelu zatrudnienia transformacje społeczne), czy specjalistów polityki społecznej (każda ze wspomnianych prac stanowić może przyczynek do rozważań nad narodzinami współczesnych społeczeństw).
Pierwsza spośród dwóch części na które podzielona została praca ilustruje współczesne kierunki badań nad historycznymi aspektami zatrudnienia w Ameryce Północnej. Obok mniej znanych rozważań nad historią sektora pracy pierwszej połowy XIX stulecia odnosi się także do istotnych także współcześnie kwestii rasowych, oraz ich wpływu na dynamikę funkcjonowania niektórych ugrupowań i ruchów społecznych (por np. Black Anticommunism). Przedmiot drugiego fragmentu pracy stanowią bardziej współczesne nam problemy i wyzwania z zakresu amerykańskiej polityki zatrudnienia. Autorzy fragmentu analizują między innymi problemy z pogranicza związków kultury i zatrudnienia, normatywnych granic pracy czy płci jako jednej z najistotniejszych kategorii oddziałujących na relację praca-społeczeństwo.
Do podstawowych czynników przemawiających za kompleksowością zawartego w pracy wykładu, oraz jego oryginalnym charakterem na tle powstałych wcześniej opracowań (zarówno artykułów naukowych jak i opracowań monograficznych i prac zbiorowych) zaliczyć należy:
1. Wspomniana publikacja w rozszerzony sposób prezentuje mniej znane czytelnikowi aspekty kształtowania się amerykańskiej klasy pracującej. Szczególnie istotne wydają się w tym kontekście podjęte w pierwszej części opracowania rozważania nad rynkiem zatrudnienia w końcu XVIII i pierwszej połowie XIX wieku. Zagadnienie rozwoju wielkoprzemysłowej Ameryki w drugiej połowie XIX wieku (zwłaszcza zaś po 1880 roku), wraz ze wszystkimi społecznymi konsekwencjami tego procesu wydaje się bowiem stosunkowo dobrze omówione na kartach dostępnej w tym zakresie literatury przedmiotu.
2. Aktualność zawartych w pracy rozważań na tle prowadzonej obecnie aktywności politycznej i rozważań społecznych. Jak zauważają sami autorzy historia kształtowania się amerykańskiego wzorca zatrudnienia (wraz ze wszystkimi konsekwencjami tego procesu) przeżywa obecnie prawdziwy renesans zainteresowania. Wspomniane rozważania nie ograniczają się jednak wyłącznie do środowisk naukowych, angażując także przedstawicieli środowisk politycznych oraz innych aktorów życia społecznego (związki zawodowe, organizacje pozarządowe, itp.). [Recibida el 23 de mayo de 2011].